Arhiv Jugoslavije

oznaka fonda: 100

naziv fonda: MASONSKE LOŽE U JUGOSLAVIJI

stvaraoci arhivske građe: Nacionalna loža “Pobratim”, odnosno Velika loža Srba, Hrvata i Slovenaca “Jugoslvija” (od 1929. godine samo “Jugoslavija”), i Jevrejska Bene Berit Velika loža za Kraljevinu Jugoslaviju XVIII distrikta.

granične godine fonda: 1919-1940.

granične godine građe: 1872-1958.

period građe fonda: Kraljevina Jugoslavija

količina arhivske građe: 29 fascikli i 13 knjiga evidencije

dužina fonda: 3.8

stanje građe: nekompletna

sređen:      stepen sređenosti građe: arhivistički sređena

obrađivač: Kosić Vasilije, Marić Miloš

informativno sredstvo: inventar

knjige evidencije:      personalije:      indeksi:     

mikrofilmovan:      digitalizovan:

istorijat tvorca fonda:

Srpska nezavisna slobodno-zidarska loža “Pobratim”, osnovana je 2. februara 1891. pod zaštitom Velike simbolične lože Ugarske. Njeni osnivači su bili: Đorđe Vajfert, Svetomir Nikolajević, Tih. J. Marković, Andra Đorđević, Sreta Stojković, Branko Bošković, Maksa Antonijević Đoka Milovanović, Milorad Terzibašić, Stevan Mokranjac i Dimitrije G. Biba. Loža “Pobratim” je 1902. godine kratko vreme prestala sa radom, ali se iste godine obnovila i bila veoma aktivna. Ona je, naime, dala inicijativu za osnivanje tri nove lože. Godine 1910. loža je imala 37 aktivnih članova. Sa stvaranjem Kraljevine SHS, 9. jula 1919. godine, održana je skupština svih slobodni-zidarskih loža u novoj državi, na kojoj je proglašeno ujedinjenje i osnivanje Velike lože Srba, Hrvata i Slovenaca “Jugoslavija”, sa sedištem u Beogradu. Za velikog majstora izabran je Đorđe Vajfert, a ujedno je, za vođenje poslova Velike lože, izabrano i Savezno veće. Između dva rata, 1936. godine, na primer, Velika loža “Jugoslavije” je imala pod svojom upravom 25 aktivnih loža. Jugoslovenskim masonskim ložama u zemlji i inostranstvu, u međuratnom periodu, pripadalo je nešto više od dve hiljade predstavnika krupne buržoazije i javnih i kulturnih radnika. Članovi masonskih loža su bili pripadnici intelektualne i finansijske elite jugoslovenske buržoazije koji, formalno, pripadaju različitim političkim partijama, ali u suštini imaju jedinstven cilj, očuvanje postojećih društveno-ekonomskih odnosa. S obzirom na to da su jugoslovenske lože bile pod političkim uticajem Engleske i Francuske, žrtvovano je slobodno zidarstvo kao organizacija. Vlada Cvetković-Maček donela je odluku 1. avgusta 1940. godine da je slobodno zidarstvo “samouspavano” pod pritiskom organizovane antimasonske kampanje.
Nezavisni rad “B ne B rit” (ored Bene Berit) osnovao je 1834. godine u Njujorku doseljenik iz Nemačke Henry Jones. Inače prva loža ovog Nezavisnog ordena (reda) u našoj zemlji osnovana je 1911. godine u Beogradu, pod nazivom “Srbija”. Kasnije, 1918. godine, dolazi do osnivanja i drugih loža. Nezavisni rad B ne B erit je bio organizovan na federativnoj osnovi, ne dirajući u autonomiju loža koje su se obrazovale po celom svetu, pa i u našoj zemlji. Inače, vrhovni organi celokupnog Ordena B ne B rita su bili: Velika loža konstitucije, Izvršni odbor i Apelacioni sud.

skraćenice:


istorijska beleška: