Arhiv Jugoslavije

oznaka fonda: 605

naziv fonda: SEKRETARIJAT SIV-a ZA NARODNO ZDRAVLJE

stvaraoci arhivske građe: Sekretarijat SIV-a za narodno zdravlje

granične godine fonda: 1956-1962.

granične godine građe: 1953-1963.

period građe fonda: FNRJ

količina arhivske građe: 24 fascikle i 16 knjiga

dužina fonda: 2.55

stanje građe: dobro

sređen:      stepen sređenosti građe: arhivistički obrađen

obrađivač: Branko Pušica

informativno sredstvo: inventar

knjige evidencije:      personalije:      indeksi:     

mikrofilmovan:      digitalizovan:

istorijat tvorca fonda:

Organizacija zdravstvene službe u socijalističkoj Jugoslaviji tokom pedesetih godina prošlog veka bila je određena političkim sistemom postavljenim Ustavnim zakonom iz 1953. godine. Osnove tog sistema, kojim je znatno smanjena uloga državne uprave u neposrednom upravljanju različitim oblastima društvenog života, činili su komunalno uređenje, radničko i društveno samoupravljanje. Novonastale promene nisu zaobišle ni oblast zdravstvene zaštite. Obaveza države u pogledu očuvanja narodnog zdravlja istaknuta je, doduše na jedan uopšten i ograničen način, i novim Ustavom gde je stajalo da se „država stara za podizanje zdravlja naroda organizacijom i kontrolom zdravstvene službe, bolnica, apoteka, sanatorijuma, lečilišta i oporavilišta i drugih zdravstvenih ustanova“. U članu 36 Ustava stoji i da je obaveza države da „vodi brigu o fizičkom vaspitanju naroda, naročito omladine, radi podizanja zdravlja i radne sposobnosti naroda, kao i jačanja odbrambene moći države“.
U skladu sa Ustavom i pratećim zakonima, dužnost federacije je bila da utvrđuje opšta načela za organizaciju zdravstvene službe, stara se o sprečavanju i suzbijanju zaraznih bolesti, merama za zdravstvenu zaštitu na radu, sprovođenje sanitarne zaštite granica i ispunjavanje međunarodnih obaveza u oblasti zdravstvene zaštite. Stvarne nadležnosti federacije u ovoj oblasti bile su krajnje ograničene. Uloga federacije, ogledala se pre svega u donošenju opštih načela o organizaciji zdravstvene službe sa ciljem prevazilaženja postojećih organizacionih razlika između zdravstvenih službi pojedinih republika. Međutim, federacija nije imala pravo da određuje niti nameće republikama konkretne oblike organizacije službe zdravstvene zaštite, kao ni da utiče na raspodelu budžetskih sredstava.
Za neposredno vršenje stručnih i upravnih poslova zdravstvene službe na nivou federacije, u okviru SIV-a je obrazovan Sekretarijat za narodno zdravlje. Sekretarijat je osnovan i delovao na osnovu Zakona o državnoj upravi i Zakona o saveznim organima uprave od 05. aprila 1956. godine. Sa radom je otpočeo već 23. aprila iste godine .
Nadležnosti Sekretarijata bile su određene članom 24 Zakona o saveznim organima uprave u kome je stajalo da: „Sekretarijat vrši upravne poslove iz nadležnosti federacije u oblasti narodnog zdravlja i snabdevenosti zemlje lekovima, sanitetskim uređajima i materijalom, održava veze sa odgovarajućim ustanovama i organizacijama drugih zemalja i međunarodnim organizacijama, učestvuje u pripremi međunarodnih sporazuma u toj oblasti i stara se o njihovom izvršenju, i vrši druge upravne poslove iz nadležnosti federacije u oblasti narodnog zdravlja, ukoliko pojedini od tih poslova nisu stavljeni u nadležnost drugih saveznih organa uprave“.
Obaveze Sekretarijata proširene su članom 14 Uredbe o prenošenju poslova u nadležnost saveznih i republičkih organa uprave. U navedenom članu stoji da se u nadležnost Sekretarijata prenose svi poslovi iz oblasti narodnog zdravlja iz nadležnosti ukinutog Sekretarijata za narodno zdravlje i socijalnu zaštitu kao i niz poslova iz dotadašnje nadležnosti SIV-a i Saveznog zavoda za narodno zdravlje.
Osim poslova navedenih u članu 24 Zakona o saveznim organima uprave, nadležnosti Sekretarijata bile su određene i članom 87 Opšteg zakona o organizaciji zdravstvene službe gde stoji da Sekretarijat vrši sledeće poslove:
1) prati organizaciju zdravstvene službe i, na osnovu podataka o zdravstvenom stanju i higijenskim prilikama, predlaže SIV-u propise i mere za sprovođenje zdravstvene zaštite iz nadležnosti federacije;
2) stara se o sprovođenju mera za sprečavanje i suzbijanje zaraznih i drugih masovnih bolesti i drugih mera od opšteg interesa za federaciju;
3) stara se o snabdevanju zemlje lekovima i drugim sredstvima za lečenje i predohranu;
4) propisuje načela za organizaciju službe za pružanje masovne hitne pomoći u slučaju elementarne i drugih nesreća;
5) daje saglasnost na upošljavanje jugoslovenskih zdravstvenih radnika u inostranstvu;
6) stara se o poslovima u vezi sa sanitarnom zaštitom granica zemlje;
7) sarađuje sa organima, ustanovama i organizacijama zainteresovanim za rad zdravstvene službe, sa stručnim organizacijama zdravstvenih radnika i zdravstvenih ustanova, kao i sa organima uprave nadležnim za poslove narodne odbrane i organima nadležnim za poslove civilne zaštite, u pogledu pripremanja i obezbeđenja zdravstvene zaštite za slučaj rata i težih nesreća.
Na osnovu funkcije koju je vršio i nadležnosti koje je imao može se zaključiti da je Sekretarijat bio samo regulativni a ne i operativni organ. Prvenstveno je bio upravni organ za obavljanje stručnih poslova za SIV i upravnih poslova iz svog delokruga, čineći u isto vreme vezu između SIV-a i drugih organa državne uprave, društvenih organizacija i ustanova. Njegov zadatak bio je da prati stanje zdravstvene zaštite, interveniše u okviru svojih ovlašćenja i, prema potrebi, podnosi SIV-u predloge propisa i mera.
Od sredine novembra 1957. godine u sastavu Sekretarijata se, kao organ uprave, nalazi Uprava za farmaceutsku službu i medicinsko snabdevanje. Uprava je preuzela poslove ukinute Komisije za lekove i Komisije za opojne droge, kao i sve upravne poslove iz nadležnosti federacije u vezi sa snabdevanjem zemlje lekovima i medicinskim materijalom. Radom uprave rukovodio je načelnik koga je postavljao i razrešavao SIV na predlog saveznog sekretara za narodno zdravlje. Članom 11 iste uredbe kojom je osnovana i pomenuta Uprava određeno je da položaj komisija, shodno čl.50 Zakona o državnoj upravi, imaju i Komisija za saradnju sa međunarodnim zdravstvenim organizacijama i Nacionalna komisija za UNICEF. Tom prilikom utvrđeno je da sva prava i obaveze prema navedenim komisijama koje proizilaze iz pomenutog čl.50 vrši Sekretarijat za narodno zdravlje SIV-a. Sekretarijat je vršio određena prava i dužnosti prema Saveznom sanitarnom inspektoratu shodno članu 43 Zakona o državnoj upravi, kao i prema Saveznom zavodu za narodno zdravlje u skladu sa članom 46 istog zakona. Određena prava Sekretarijat je vršio i prema Saveznom institutu za rehabilitaciju.
Za deo ustanova pod njegovom nadležnošću, Sekretarijat je obavljao i računovodstvene poslove. Do početka 1958. u Sekretarijatu su postojala 4 različita akreditiva sa 4 različita računovodstva koja su januara navedene godine sjedinjena u jedno. Obzirom da je na tim poslovima bio angažovan samo jedan službenik i da je računovodstvo Sekretarijata radilo u otežanim uslovima, u septembru 1958. računovodstvenoj službi dodeljen je i dotadašnji ekonom. Pravilnikom o radu računovodstva SIV-a koji je stupio na snagu 01. novembra 1959. određeno je da se računovodstvo Sekretarijata pripoji Zajedničkom računovodstvu za sekretarijate smeštene u Istočnom krilu zgrade SIV-a na Novom Beogradu. Uprkos protivljenju Sekretarijata i navođenju brojnih razloga protiv takve odluke dotadašnji računovodstveni službenici Sekretarijata su već krajem decembra iste godine premešteni na rad u Administrativni sekretarijat SIV-a.
U prvim godina postojanja, prostorije Sekretarijata su se nalazile u Savskoj ulici br. 35 u Beogradu, da bi, verovatno tokom aprila 1959. godine, bio preseljen u novoizgrađenu zgradu SIV-a na Novom Beogradu. U stare prostorije Sekretarijata uselili su se Savezni zavod za narodno zdravlje, Savezni sanitarni inspektorat i Uprava za tehničku pomoć.
Sekretarijat za narodno zdravlje SIV-a prestao je sa radom 20. juna 1962. godine na osnovu odredbi Uredbe o osnivanju i ukidanju određenih saveznih organa uprave. U čl.4 navedene uredbe stoji da se Sekretarijat SIV-a za narodno zdravlje i Sekretarijat SIV-a za socijalnu politiku i komunalna pitanja spajaju u Sekretarijat SIV-a za narodno zdravlje i socijalnu politiku. Osim nadležnosti novoosnovanog Sekretarijata u pomenutom članu stoji još i da se u njegovom sastavu nalaze: Savezni sanitarni inspektorat, Uprava za farmaceutsku službu i medicinsko snabdevanje i Uprava za invalidska i boračka pitanja.
Tokom postojanja Sekretarijata dužnost saveznog sekretara za narodno zdravlje obavljali su Herbert Kraus (1956-1962) i Momčilo Moma Marković (1962).


skraćenice:
BiH - Bosna i Hercegovina
DDT - Dihlor-difenil-trihloretan
DNZ - Dom narodnog zdravlja
ICA - International Cooperation Administration
NOO - Narodnooslobodilački odbor
NOR - Narodnooslobodilački rat
NR - Narodna Republika
ORL - Otorinolaringologija
OUN - Organizacija Ujedinjenih Nacija
SAD - Sjedinjene Američke Države
SZO - Svetska zdravstvena organizacija
SIV - Savezno izvršno veće
SSSR - Savez Sovjetskih Socijalističkih Republika
TBC - Tuberkuloza
UAR - Ujedinjena Arapska Republika
UNICEF - United Nations International Children`s Emergency Fund (Međunarodni fond Ujedinjenih Nacija za pomoć deci)
FNRJ - Federativna Narodna Republika Jugoslavija
ČSR - Čehoslovačka Republika

istorijska beleška: