Arhiv Jugoslavije

oznaka fonda: 597

naziv fonda: SAVEZNI SEKRETARIJAT ZA RAD

stvaraoci arhivske građe: Savezni sekretarijat za rad

granične godine fonda: 1954-1967.

granične godine građe: 1953-1967.

period građe fonda: SFRJ

količina arhivske građe: 113 fascikli, 27 knjiga.

dužina fonda: 14

stanje građe: dobro

sređen:      stepen sređenosti građe: arhivistički obrađen

obrađivač: Vesna Đokić

informativno sredstvo: sumarno-analitički inventar

knjige evidencije:      personalije:      indeksi:     

mikrofilmovan:      digitalizovan:

istorijat tvorca fonda:

Savezni sekretarijat za rad osnovan je i počeo sa radom 14. jula 1954. godine.U njegovom delokrugu bili su poslovi rada i radnih odnosa, sistem nagrađivanja, kretanje radne snage, organizacija i finansiranje službi za posredovanje rada i inspekcije rada, stručne kvalifikacije u privredi i higijensko – tehničke zaštite na radu. Nadležnost novoformiranog Sekretarijata bila je da prati izvršenje i primenu propisa u oblasti rada i radnih odnosa, staranje o izvršenju zaključaka SIV-a, i priprema nacrta propisa iz ove oblasti. Oko dve godine, Savezni sekretarijat za rad delovao je kao administrativna jedinica SIV-a, kao njegov unutrašnji stručni organ.
Zakonom o saveznim organima uprave (1056), dotadašnji Sekretarijat za radne odnose, koji je delovao kao deo administracije SIV-a, dobija veću samostalnost. I dalje ima dužnost da se pridržava instrukcija SIV-a, ali poverene poslove obavlja samostalno, uz naglašenu odgovornost, pre svega političku. Ovim zakonom, Sekretarijat SIV-a za rad, vršilac je vlasti, ali i “stručni pomagač, saradnik i savetodavac predstavnčkih tela i njihovih izvršnih organa”. Sekretarijat za rad vršio je upravne poslove iz nadležnosti Federacije u oblasti plata, stručnih kvalifikacija i stručnog obrazovanja radnika i službenika u privredi, inspekcije rada, posredovanja rada, higijensko-tehničke zaštite pri radu, socijalnog osiguranja, održavao je veze sa odgovarajućim ustanovama i međunarodnim organizacijama.
Sekretarijat je, u izvršavanju poslova iz svog delokruga, proučavao pitanja o kojima rešava SIV, i davao predloge i mišljenja o njima. Prikupljao je i obrađivao podatke i materijale o stanju i potrebama u oblasti rada i radnih odnosa, ili organizovao ovo prikupljanje i obradu. Sekretarijat je pripremao nacrte propisa, davao mišljenja iz svog delokruga, starao se o primeni propisa i drugih akata iz oblasti rada. Pratio je rad na donošenju republičke regulative iz oblasti rada i radnih odnosa, i radio na usaglašavanju republičkih sa saveznim propisima. pokretao je inicijativu za pretresanje i usklađivanje poslova iz svoje nadležnosti. Sekretarijat je vršio nadzor nad zakonitošću rada Savezne komisije za plate ( radila je od 1955. do 1957. godine), nad radom Nacionalne komisije za Međunarodnu organizaciju rada, Saveznog centra za obrazovanje kadrova... Sekretarijat je svim ovim komisijama i institutima obezbeđivao stručnu i administrativnu službu. Sredsdstva za njihov rad obezbeđivan je predračunom Sekretarijata, osim za Savezni centar za za obrazovanje kadrova koji je imao svoje, posebno finansiranje.
Predajom radnih kolektiva na upravljanje radnicima, stvarnost jugoslovenskog društva krenula je sasvim jednim novim pravcem. Iskustva, kako socijalističkih tako i nekih kapitalističlih država, teško su mogla biti primenjiva u Jugoslaviji, na oblast rada i radnih odnosa. U takvim okolnostima, stvarnost jugoslovenskog društva postavljala je nova pitanja, a odgovori su menjali nadležnosti Sekretarijata za rad. Prerastavši u organ Savezne uprave, Saveznom sekretarijatu za rad, pored standardnih poslova dodati sui novi zadaci:Izrada sistema plata na principima nove ekonomske politike, koji bi obezbedio neometano samoupravljanje privrednh organizacija, ali i veću produktivnost rada; Razrada stimulativnog sistema plaćanja; Analitička procena radnih mesta; Izučavanje i primena stručnog usavršavanja radnika u privredi; Prekvalifikacije, rešavanje pitanja suficitarnih zanimanja i nezaposlenosti; Proučavanje organizacije poslovanja i finansiranja ustanova za zapošljavanje radne snage, izrada novih osnova HTZ, formiranje i organizacija socijalnih službi u industrijskim preduzećima( menze, radnički restorani, jaslice za decu zaposlenih majki, godišnji odmori, prevoz za radnike...).
Tokom 1957. godine, osnivanjem Zavoda za produktivnost rada, Savezni sekretarijat za rad širi delokrug poslovanja. Preuzima, takođe, i poslove ukinute, Savezne komisije za plate u privredi.
Pri Sekretarijatu za rad delovao je i Savet za stručno obrazovanje kadrova u privredi. To je bilo savetodavno telo koje se bavilo problemima stručnog obrazovanja kadrova u privredi.
Ustavnim zakonom o sprovođenju Ustava SFRJ od 10. aprila 1963. godine, Sekretarijat SIV-a za rad, nastavio je da radi pod imenom Savezni sekretarijat za rad. Prema Zakonu o saveznim organima uprave ( 1965 ), delokrugu ovog Sekretarijata pripadali su poslovi koji se tiču: Radnih odnosa i prava i dužnosti proisteklh iz radnih odnosa, socijalnog osiguranja, kretanja produktivnosti rada, raspodele dohotka i ličnih dohodaka, životnog standarda radnika, zaposlenosti i zapošljavanja, profesionalne orijentacije i zaštite na radu, radnih organizacija za stručno osposobljavanje radnika, saradnjom Jugoslavije sa Međunarodnom organizacijom rada (MOR). Takođe, bavio se i pitanjima jugoslovenske ekonomske emigracije. U sastavu Saveznog sekretarijata za rad, bili su i dalje, Savezni inspektorat rada kao organ uprave, i Jugoslovenska nacionalna komisija za međunarodnu organizaciju rada – kao organizacija koja vrši poslove od interesa za Federaciju.
Ustav iz 1963.godine i kasniji zakoni verifikovali su decentralizaciju zemlje koja je počela još ranih 50- tih godina 20. veka. Taj proces decentralizacije vršen je na birokratsko – etatističkoj osnovi, penošenjem nadležnosti sa saveznih na republičke, i sa republičkih na lokalne organe vlasti. Republički, regionalni i lokalni centri jačali su na štetu saveznog. Ni uvođenje samoupravljanja, ni kasnija ekonomska reforma nisu mogli da spreče republički, politički i privredni partikularizam i da saniraju posledice ekonomske krize.
Savezni sekretarijat za rad ukinut je 18. maja 1967. godine i njegove poslove preuzeo je Savezni savet za rad.


skraćenice:


istorijska beleška: