Arhiv Jugoslavije

oznaka fonda: 126

naziv fonda: DIREKCIJA JUGOSLOVENSKE SLOBODNE ZONE U SOLUNU

stvaraoci arhivske građe: Jugoslovenska slobodna zona u Solunu

granične godine fonda: 1923-1941, 1945-1976.

granične godine građe: 1945-1976.

period građe fonda: FNRJ

količina arhivske građe: 23 fascikle, 23 knjige

dužina fonda: 2.9

stanje građe: nekompletna

sređen:      stepen sređenosti građe: arhivistički sređena

obrađivač:

informativno sredstvo: inventar

knjige evidencije:      personalije:      indeksi:     

mikrofilmovan:      digitalizovan:

istorijat tvorca fonda:

Jugoslovenska slobodna zona u Solunu (u daljem tekstu Zona) osnovana je Konvencijom radi uređenja tranzita preko Soluna između Kraljevine Grčke i Kraljevine SHS, koja je potpisana 10.05.1923. godine. U septembru 1923. određene
su granice Zone na licu mesta u Solunu, ukupno 94000 m2, a Protokol o granicama Zone potpisan je 29.09.1923. godine u Atini. Narodna skupština Kraljevine SHS potvrdila je 29.02.1924. godine Zakon o Konvenciji zaključenoj između Kraljevine Grčke i Kraljevine SHS radi uređenja tranzita preko Soluna. Izmena ratifikacija izvršena je u Atini 30.05.1924, a Konvencija je stupila na snagu 14.06.1924. godine, sa trajanjem od 50 godina, tj. do juna 1974. godine.
U Ženevi su 17.03.1929. godine potpisani protokoli o lučkoj, železničkoj, carinskoj, poštansko-telegrafskoj i veterinarskoj službi Zone.
Zakon o uređenju Zone stupio je na snagu 1.04.1930. godine i regulisao je interne odnose i organizaciju. Stvarna funkcija i promet Zone otpočeli su 1930. godine.
Nemačke trupe su 9.04.1941. ušle u Solun i istog dana su zauzele i prostor Zone.
Tokom rata Zona je više puta bombardovana, a Nemci su prilikom povlačenja, 1944. godine, minirali i uništili kejove, železničke koloseke i opljačkali opremu zgrade Zone. Celokupna arhiva Direkcije Zone potpuno je uništena i propala je za vreme rata.
U Solun je 19.09.1945. godine stigao novopostavljeni vršilac dužnosti direktora Zone Gojko Kovačević, pre rata lučki kapetan. Zona je potpuno evakuisana od britanskih i grčkih vojnih vlasti tek 23.03.1946. godine. Komora je zbog političke situacije u Grčkoj zatvorena, a vršiocu dužnosti direktora Zone poverena je funkcija trgovinskog predstavnika.
Savezno izvršno veće je, marta 1953. godine, odredilo kredite za obnovu i izgradnju Zone i radovi su otpočeli 29.05.1953. godine. Uredbom SIV-a o organizaciji Jugoslovenske slobodne zone u Solunu, od 27.06.1953, Slobodna zona
FNRJ u Solunu ima službeni naziv "Jugoslovenska slobodna zona", kojom upravlja Direkcija Zone kao carinski organ, u smislu člana II Konvencije zaključene 10.05.1923. godine između Kraljevine Grčke i Kraljevine SHS radi uređenja tranzita preko Soluna. Zona je na osnovu pomenute Uredbe, počela da
funkcioniše 1.08.1953. godine. Za saobraćaj i tranzitni promet Zona je otvorena 1.08.1954, a u decembru 1954. godine otpočeo je normalan tranzit kroz Zonu.
Brod "Kosmaj" bio je prvi jugoslovenski brod posle Drugog svetskog rata i prekida rada Zone od 15 godina, koji je posle njene obnove pristao 25.03.1955. u Zonu, sa kompletnim tranzitnim teretom od 7700 tona pšenice ukrcane u SAD.
Na osnovu Zakona o saveznim organima uprave, Direkcija Zone u Solunu prestala je da bude samostalni organ uprave i nastavila je rad od 1. aprila 1965. godine pod istim nazivom, kao samostalni organ koji vrši poslove od interesa za federaciju. Nadzor nad radom Zone poveren je Saveznom sekretarijatu za saobraćaj i veze.
Ugovorom zaključenim 27.02.1975. godine između SFRJ i Republike Grčke utvrđeno je da Zona prestane sa eksploatacijom luke po postojećoj Konvenciji iz 1923. godine. Ugovor je stupio na snagu 9.10.1975. godine, kada je izvršena primopredaja ratifikacionih dokumenata. Zona je narednih dana izvršila iskrcaj broda koji je bio vezan za njenu obalu i 14.10.1975. godine prestala je sa prijemom i otpremom tereta.
Definitivna likvidacija Zone izvršena je 25.01.1976. godine.

skraćenice:


istorijska beleška: